وحید مغانلو- مقام کیخا
وحید مغانلو- مقام کیخا
خواننده: وحید مغانلو
ویلن: چمران زارع
سه تار: نکیسا میرزایی
موسیقی قشقایی برخلاف موسیقی سنتی ایران برپایه ردیف نیست. این موسیقی از طبیعت و سرنوشت قشقایی‌ها الهام میگیرد، گاهی محزون است، گاهی پرشور است و گاه حماسی.[۳۹] موسیقی قشقایی به گروه‌هایی از قبیل موسیقی عاشیق‌ها، موسیقی چنگی‌ها و موسیقی ساربان‌ها (دارغاها) تقسیم میشود.[۴۰]
موسیقی چنگی‌ها:
«چنگی» به نوازندگان کرنا، نقاره و ساز (سرنا) گفته میشود.
اینان متعلق به طایفه خاصی نیستند و رد پای آن‌ها را می‌توان در همه طوایف قشقایی پیدا کرد.
کرنا و نقاره معمولاً با هم نواخته میشود اما به جای کرنا گاهی از ساز (سرنا) استفاده میشود.
چنگی‌ها حافظ موسیقی قومی ایل قشقایی هستند.[۴۱]
چنگی‌ها اغلب در عروسی‌ها، ختنه سوران‌ها و دیگر جشن‌ها می‌نوازند.
اینان با کرنا و سُرنا آهنگهای سحرآوازی، جنگ نامه، هَلِی (رقص زن‌ها) که اصیل ترینشان «آغورهلی»، «یورغه هلی» و «لکی» است را می‌نوازند.[۴۲]
موسیقی ساربان‌ها:
ساربان‌ها که به نام کُرُش و دارغه نیز شناخته می‌شوند؛ آهنگهای قومی ایل قشقایی را با «نی» می‌نوازند.
آنان را ذوق و علاقه شخصی به موسیقی کشانده‌است.
از آهنگهای مخصوص ساربان‌ها «گدان دارغا» را می‌توان نام برد که در وصف شترهای در حال حرکت است.
ساربان‌ها به زبان ترکی قشقایی صحبت نمی‌کنند و زبان آن‌ها زبان کوروشی (گویش کرشی از زبان‌های قدیمی ایرانی و گویشی از زبان بلوچی) است؛
ولی آواز و موسیقی آنان کاملاً قشقایی است و فرهنگ قشقایی بر آن‌ها چیره شده‌است.
بهترین خوانندگان را می‌توان در میان ساربان‌ها جستجو کرد.
موسیقی عاشیق‌ها:
عاشیق‌ها طایفه‌ای هستند در میان قشقایی‌ها که حرفه‌شان نواختن، خواندن و افسانه سرایی است.
موسیقی عاشق‌ها یک موسیقی کهن و گسترده‌است. عاشق‌ها برای هر موسیقی چه غمناک و چه شادی آفرین نوایی دارند.
حضور عاشیق‌ها را نه تنها در فارس بلکه در آذربایجان و برون از این سرزمین می‌توان دنبال کرد.
عاشیق‌های قشقایی در اصل از مناطقی همانند قفقاز، شیروان و شکی به فارس مهاجرت کردند.
وجوه اشتراک زیادی بین عاشیق‌های قشقایی و عاشیق‌های آذربایجان وجود دارد
اما از نظر موسیقی تفاوت‌های اساسی وجود دارد و اکثر قطعات کاملاً با آهنگهای آذربایجانی متفاوت است.
گروه نوازی در میان عاشیق‌ها بسیار معمول بوده‌است.[۴۳]
ساز اولیه عاشیق‌ها قوپوز (چگور) بوده که البته بعدها کمانچه و سه تار نیز نواخته‌اند.
از آهنگهای معروفشان می‌توان کوراوغلو، غریب و صنم، اصلی و کرم و کوچ عیوض را نام برد.[۴۴]
برخی از انواع موسیقی قشقایی عبارتند از: لالایی‌ها، واسونک‌ها (که در مجالس شادی خوانده می‌شوند)، جنگ نامه (موسیقی حرکات موزون یا چوب بازی مردان قشقایی که حالت رزمی دارد و با کرنا و نقاره نواخته میشود) و آهنگهای کار (مثلاً آهنگ بافندگان فرش، برنج کوبی، راندن شترها و چرانیدن گوسفندان).
